تابلو برق اینورتر و سافت استارتر- نکات و ملاحظات

امروزه سافت استارتر و اینورتر (درایو AC) تو اکثر کارگاه ها و بسیاری ازخطوط تولید کارخونه ها وجود داره و عملکرد صحیح و مداوم اون ضروریه. طوری که هر اشکالی در کار اون باعث توقف کامل کار و وارد شدن خسارات مالی خواهد شد. از طرفی معمولا در کارگاه ها هوای محیط آلوده است به انواع مواد مضر به حال اینورتر و سافت استارتر از قبیل گرد و خاک، گازهای خورنده، رطوبت، دمای بالا و … .

البته که بدنه و کیس اینورتر یا سافت استارتر تا حدی جلو تاثیر این عوامل به بردها و اجزای داخلی اون رو میگیره ولی با این حال اغلب نیازه که حفاظت های موثرتری لحاظ بشه تا از تاثیرات بد موارد محیطی به دستگاه جلوگیری بشه. این مطلب در کنار ضرورت نصب همه تجهیزات جانبی در کنار دستگاه، خرید تابلو برق اینورتر یا تابلو برق سافت استارتر رو اجتناب ناپذیر می کنه.

برخی از اجزای تابلو برق صنعتی

درست شبیه هر تابلو برق صنعتی دیگه ای، تابلو کنترل اینورتر یا سافت استارتر هم تشکیل میشه از سلول تابلو برق، سافت استارتر یا اینورتر (VFD) و تجهیزات جانبی احتمالی مورد نیاز از قبیل:

• فیلترهای هارمونیک ورودی
• تجهیزات حفاظتی مانند رله ها، کلید خفاظتی و …
• Surge Arrester برای حفاظت تجهیزات در برابر پیک ها و نوسانات ولتاژی
• مدار بای پس برای تداوم عملکرد موتور در شرایط خاص
• PLC برای کنترل و برنامه ریزی پیشرفته تر
• تجهیزات ارتباطی مانند مودم ها و سوئیچ ها
• تجهیزات مرتبط با دمای تابلو برق اینورتر یا تابلو برق سافت استارتر مانند هیتر برای جلوگیری از تشکیل شبنم، کولر برای خنک کاری و فن برای تهویه
• و …

اهداف کلی از خرید تابلو برق اینورتر یا سافت استارتر

بصورت کلی میشه گفت هدف از استفاده تابلو برق اینورتر یا تابلو برق سافت استارتر موارد زیر است:

1. قطع و وصل برق و حفاظت: تابلو برق اینورتر یا سافت استارتر معمولا دارای یک Circuit Breaker یا رله هستش تا اگه اتصال کوتاه یا اضافه بار به وجود اومد، برق ورودی رو قطع میکنه و باعث میشه صدمه ای به اینورتر یا سافت استارتر و سایر تجهیزات تابلو برق وارد نشه.
2. تنظیم سرعت: تنظیم سرعت اصلی ترین کار درایو AC هستش. لذا معمولا تابلو برق اینورتر در روی درب خود یک پتانسیومتر (ولوم) داره تا اپراتور توسط اون بتونه مقدار سرعت مورد نیاز الکتروموتور رو تنظیم کنه. سوئیچ های بای پس هم در هنگام وقوع فالت برای اینورتر، موتور را بصورت مستقیم به شبکه سه فاز متصل می کنند.
3. حفاظت در برابر عوامل محیطی: این یکی از بزرگترین دلایل استفاده از تابلو برق اینورتر و سافت استارتر است. مهندسین برق می دونند که شرایط بد محیطی مثل رطوبت، آلودگی، مواد و گازهای خورنده و … در کوتاه مدت یا دراز مدت باعث خرابی و صدمه به تجهیزات الکتریکی میشن. ترکیبات شیمیایی معلق در هوا در صورت مواجهه با ادوات الکتریکی اغلب باعث خرابی قطعات و بردها شده و گرد و خاک نیز موجب کاهش عمر اینورتر خواهد شد.
4. نظارت و مانیتورینگ: تابلو برق صرفا برای محافظت در برابر شرایط محیطی نیست. در بسیاری از موارد هدف از خرید تابلو برق سافت استارتر و اینورتر، نصب ادوات و نمایشگرهای مناسب روی درب تابلو برق برای نمایش و کنترل آنلاین مقادیر الکتریکی اساسی موتور مثل جریان، توان ، سرعت و سایر سیگنال ها و اطلاعات برای اپراتور است تا با استفاده از اون اگه لازم شد اپراتور با استفاده از کلید ها و شستی های تعبیه شده، بتونه اقدامات لازم رو انجام بده و فرامین لازم رو صادر بکنه.
5. تجمیع تجهیزات: یکی از اصلی ترین دلایل استفاده از تابلو برق صنعتی، یکجا کردن اینورتر یا سافت استارتر با تمامی تجهیزات جانبی مرتبط با اون در محل مشخصی هستش تا اولاً کابل کشی و سیم بندی راحت بشه و فرامین و سیگنالها روی تابلو نصب بشه. ثانیاً از نظر مکانیکی ادوات به راحتی بتونن نصب بشن و دسترسی بهشون راحت باشه.

درجه حفاظت بدنه (IP) و تابلو سازی برق صنعتی

استاندارد های مختلف توسط IEC و NEMA متناسب با شرایط استفاده از تابلو برق طراحی شده اند. از جمله برای درجه حفاظت تابلو برق (IP) رده بندی های مختلفی توسط IEC ارائه شده. برخی از پرکاربردترین این درجه های حفاظت عبارتند از:

• درجه حفاظت IP00: این سطح حفاظت تابلو برق صنعتی رو در برابر هیچ چیزی حفاظت نمی کنه. یعنی آب یا ذرات خارجی مانند انگشتان دست یا قطعات پرتابی می تونن وارد تابلو برق شده و باعث صدمه به شخص یا دستگاه شوند.
• درجه حفاظت IP20: این سطح حفاظت تابلو برق رو در برابر ورود چیزهایی با اندازه متوسط مانند قطعات اجسام یا انگشتان دست حفاظت می کنه و لذا مانع بروز آسیب به قسمت های الکترونیکی دستگاه یا صدمه جانی می شه.
• درجه حفاظت IP54: این سطح حفاظت موانع محکم تری در برابر ورود عوامل خارجی به تابلو برق صنعتی داره. در این درجه حفاظت معمولا مجراهای احتمالی ورود ذرات خارجی با فیلتر یا واشر های مناسب کیپ می شوند.
• درجه حفاظت IP66: این سطح حفاظت یک محفظه به قول معروف مهر و موم شده (و البته گران قیمت) برای دستگاه فراهم می کنه.

درجه حفاظت تابلو برق صنعتی بایستی بر مبنای دستورالعمل های IEC طراحی بشه تا بتونه بیشترین کارایی و حفاظت رو برای تجهیزات فراهم کنه و خرابی رو به حداقل برسونه.

نکته پایانی درباره تابلو برق اینورتر و سافت استارتر

امروزه با توجه به نیازهای صنایع، استفاده از اینورتر روز به روز در حال افزایشه. در بسیاری از موارد با اینکه استفاده از کنترل دور موتور (VFD) ضرورت داره، ولی نصب و راه اندازی اینورتر در کنار تنظیم پارامترهای پرشمار اون، باعث دردسرهای فراوانی برای مصرف کنندگان میشه. لذا بخاطر سادگی سافت استارتر نسبت به اینورتر، در برخی از موارد مصرف کنندگان ترجیح میدن از تابلو برق سافت استارتر به عنوان راه انداز نرم موتور استفاده کنند.

هرچند نصب، راه اندازی و استفاده از سافت استارتر نسبت به اینورتر یا درایو AC ساده تر هستش و قیمتش هم کمتره، ولی خب در هر صورت نمیتونه جای اینورتر رو بگیره. لذا سوال اینه که آیا میشه از مزایای اینورتر بهره برد در حالی که استفاده از اون مثل سافت استاتر ساده باشه؟ جواب اینه که بله. این موضوع رو باید تابلو سازی اینورتر شما موقع ساخت تابلو برق اینورتر لحاظ کنه. با توجه به نوع کاربری و نیازهای کاربری شما:

ملاحظات کاربری در ساخت تابلو برق اینورتر:

همواره بایستی ملزومات و انتظارات کاربری رو مورد توجه قرار داد و باید دید از تابلو برق اینورتر چه انتظاراتی است. اینورتر میتونه در کاربری های مختلفی مورد استفاده قرار بگیره. از نوار نقاله و کرین گرفته تا فن و بوسترپمپ. هر کاری ملاحظات خاص خودش رو داره.

بعنوان مثال در سیستم های HVAC، ممکنه تعداد زیادی فن وجود داشته باشه که سرعتشون متناسب با شرایط محیط و سیگنال آنالوگ سنسور های دما تنظیم می شوند. یا مثلا موتورهای کانوایر (نوار نقاله) فقط دستور روشن/خاموش شدن نیاز دارند هرچند در اصل اینورتر برای کنترل گشتاور موتور ها مورد استفاده قرار می گیره.

اینورتر در این قبیل کاربری ها نیاز به حجم زیادی از تنظیمات داره و زمان زیادی بایستی برای نصب و راه اندازی اون صرف بشه.

ولی با خرید تابلو برق اینورتر آماده دیگه این پیچیدگی ها وجود نداره. چرا که ترمینال های کنترل اینورتر و پارامترهای اون متناسب با نیازهای پیش فرض کار شما تنظیم و آماده شده و لذا استفاده از اون بسیار آسون خواهد بود و نیز زمان نصب و راه اندازی بسیار کاهش پیدا میکنه. در صورتی که کاربری پیچیده نباشه، اینورتر اغلب با همون پارامترهای تنظیم شده مورد استفاده قرار می گیره و نیازی به تنظیمات دیگری وجود نخواهد داشت.

و اما سخن آخر

بنده در این مطلب سعی کردم برخی ملاحظاتی رو که درباره تابلو برق اینورتر و سافت استارتر وجود داره رو بصورت گذرا مورد اشاره قرار بدم. برخی از این مباحث نیاز به بازشکافی بیشتری دارند که به شرط حیات در روزهای آینده به اون خواهم پرداخت. تا اون موقع اگه مطلبی بود در پایین صفحه مطرح بفرمایید تا در حد وسعم بتونم خدمتتون باشم و بقیه عزیزان هم استفاده کنند.

شما به این مقاله چه امتیازی می‌دهید؟ 😊